Birçok kişi tarafından kraton olarak da bilinen Codiaeum variegatum, aslen Güneydoğu Asya’ya özgüdür. Euphorbiaceae familyasına ait olan çalı benzeri bitki, dünya çapında subtropikal ve tropikal bölgelerde popüler bir türdür. Mevcut birçok çeşidi vardır. Yapraklarının yüksekliği, şekli ve rengi bakımından farklılık gösterirler. Kraton bitkisi, doğal ortamında 2 metreyi aşan bir yüksekliğe ulaşabilir.
Farklı şekil ve renklere sahip yapraklar kratonun karakteristiğidir. Yapraklar tam veya loblu, dar ya da geniş bir yapıdadır. Bu parlak yaprakların renkleri sarıdan yeşile, turuncudan kırmızıya ve mora kadar değişkenlik gösterir. Çeşitliliğe bağlı olarak, aynı zamanda benekli yapraklara sahip çeşitleri de bulunmaktadır. Kraton bitkisinin 30 cm uzunluğa ve 10 cm genişliğe kadar olan yaprakları, havadaki kirleticileri filtreleme görevi görür.
Codiaeum cinsi 15 ila 17 tür içerir fakat bunlardan yalnızca Codiaeum variegatum iç mekan bitkisi olarak yetiştirilir. Bunun nedeni, diğer türlerin sadece anavatanlarındaki iklim koşullarında hayatta kalabilmesidir. Ek olarak, kraton bitkisi cildi ve mukoza zarlarını tahriş eden beyaz, zehirli bir özsu içerir. Bu nedenle, bitki üzerinde bakım çalışmaları yaparken eldiven takmak çok önemlidir.
Bitkinin bakımı biraz zahmetlidir. Genellikle iç mekan bitkisi olarak tercih edilir ancak doğası gereği kapalı alanlara pek uygun değildir. Köklerinin bir saksıda sıkıştığı, nemin düşük olduğu ve kuru rüzgar alan bir yerde büyümek için ideal koşulları bulamaz. Tüm bu nedenlerden dolayı, iç mekanlarda kraton bitkisinin bakımı sırasında bazı taleplerin karşılanması önemlidir.
Başarılı bir bakım için yer seçimi oldukça önemlidir. Işık, nem ve sıcaklık koşulları doğal ortam koşullarına ne kadar yakınsa, yaprakların parlak renkleri o kadar muhteşem bir şekilde ortaya çıkar. Işık yoğunluğunun daha az olduğu bir yer, yoğun renkleri soldurur ve bitkinin eşsiz güzelliğini çalar. Bununla birlikte, doğrudan güneş ışığı da yaprak renginin solmasına yol açar.
Oda sıcaklığın 18 santigrat derecenin altında olduğu ve cereyanlı yerlerden kaçınmak önemlidir. Aksi takdirde yapraklar dökülecek ve alt gövde alanı yapraksız kalacaktır. Bitkinin kış uykusu döneminde, yaklaşık 16 santigrat derece sıcaklığa sahip bir yer yeterlidir.
Yeterli ışık ve sıcaklık koşullarına ek olarak, yüzde 60’tan fazla yüksek nem gerekir. Normal bir iç mekan iklimi bu gereksinimi karşılamaz ve bu nedenle ek önlemler gerekir. Saksının yakın çevresine yerleştirilen hava nemlendiriciler, bu sorunu mükemmel bir şekilde çözmektedir. Aktif bir radyatöre yerleştirilen su kapları da buna katkıda bulunur.
İpucu: Renkler soluk veya yapraklar dökülüyorsa, yer çok karanlık veya çok soğuktur. Yapraklar büzülür ve/veya kurursa, ortam çok sıcaktır ve/veya hava çok kurudur.
Ticari olarak temin edilebilen saksı toprağı, kraton bitkisi için substrat olarak uygundur. Saksının en altına uygulanacak bir çakıl taşı katmanı, sulama suyunun hızla akıp gitmesini sağlayacaktır. Su dengesi, tropikal iklimlerdeki doğal bitki örtüsü döngüsüne göre ayarlanmalıdır. Kraton bitkisi sadece 2 mevsim bilir: Ilık, yağışlı bir büyüme evresi, ardından serin ve kuru bir dinlenme dönemi.
Toprağı Mart’tan Eylül’e kadar hafif nemli tutun. Yüzey kurursa, saksı altlığı dolana kadar su verin. Birkaç dakika sonra da su basmasını önlemek için saksı altlığını boşaltın. Ekim’den Şubat’a kadar, toprağın tamamen kurumasına izin vermeden su kaynağını azaltın. Filtrelenmiş yağmur suyu veya oda sıcaklığında durgun musluk suyu kullanın. Soğuk, kireçli su bitkinin canlılığını bozar ve topraktaki pH değerini yükselterek yaprak klorozuna yol açabilir.
Mart’tan Ağustos’a kadar her 14 günde bir, kraton bitkisini yeşil bitkiler için uygun sıvı gübre ile gübreleyin. Alternatif olarak, uzun süreli gübre çubukları ile ilkbahar ve yaz aylarında bir kez gübreleyebilirsiniz. Gübreyi kuru toprağa uygulamak yerine, daha önce biraz su döktükten sonra verin. Konsantrasyon toprağın besin içeriğine bağlıdır.
Kökler saksının altındaki açıklıktan çıkacak şekilde geliştiğinde, daha büyük bir saksıya geçme zamanı gelmiştir. Kratonu her bir veya iki yılda yeni bir saksıya yerleştirebilirsiniz. Bunun için en uygun zamanlar ilkbahar ve yaz aylarıdır. Ek olarak, saksı değişiminden sonraki ilk yıl gübre uygulamasına gerek yoktur.
Kraton bitkisinin budanmasına gerek yoktur. Hedefli bir budama sadece istisnadır. Budama sırasında akan süt benzeri sıvı, bitkinin zarar görmesine neden olabilir. Ancak çok fazla büyüyorsa, kış sonunda çok uzun olan sürgünleri kısaltabilirsiniz. Budama sonrası, kesilen yerler ılık suyla yıkanır ve ardından kaya tozu veya kömür külü ile tozlanır. Bu işlem sırasında bitki özsuyunun toksik içeriğini göz önünde bulundurun ve çalışmayı koruyucu eldivenlerle gerçekleştirin.
Kraton bitkisi, Ocak-Mart döneminde kesimlerle kolayca çoğaltılabilir. Bu vejetatif çoğaltma yöntemi sayesinde, ana bitki ile aynı özelliklere sahip genç bitkiler yetiştirirsiniz. Ana bitkiden 10-15 cm uzunluğunda baş kesimler alın. İçlerindeki beyaz sıvının dışarı akması için kesimleri 1-2 gün bir bardak suda bekletin. Daha sonra kesimleri, kaktüs toprağı ve kum karışımıyla doldurulmuş saksılara tek tek yerleştirin.
Su saksının tabağına akana kadar toprağı sulayın. Kesimlere sıcak, nemli bir mikro iklim sağlamak için her bir saksının üzerini şeffaf bir folyo ile kapatın. 25 santigrat derecede sıcaklıkta, kısmen gölgeli bir pencere kenarına yerleştirin. 4 ila 6 hafta sonra kök oluşumu mümkündür. Üstte beliren yeni sürgünler köklenmeyi gösterir. Kabın üzerindeki folyoyu çıkarın ve genç bitkiyi yetişkin bir kraton gibi yetiştirmeye devam edin.
